Zapalenie spojówek oka to powszechny problem zdrowotny mogący przybierać różne formy, od bakteryjnego po ostre stany zapalne oka. W tym artykule przybliżymy przyczyny, objawy oraz metody leczenia. Dowiedz się, jak rozpoznać i efektywnie leczyć zapalenie spojówek, aby szybko wrócić do zdrowia.
Zapalenie spojówek oka – czym jest?
Zapalenie spojówek to stan zapalny lub infekcja przezroczystej błony wyściełającej powiekę i gałkę oczną, nazywanej spojówką. Kiedy naczynia krwionośne spojówki ulegają zapaleniu, stają się one bardziej widoczne, przez co oko przybiera barwę różową lub czerwonkawą. Najczęściej spotykane są zapalenia wirusowe i bakteryjne, które są bardzo zakaźne i rozprzestrzeniają się poprzez kontakt z wydzieliną zainfekowanego oka. Natomiast zapalenie alergiczne dotyczy obu oczu i jest wywołane przez alergeny, takie jak pyłki, prowadząc do intensywnego swędzenia i łzawienia. Istotne jest, że zapalenie alergiczne nie jest zakaźne.
Zapalenie spojówki oka – przyczyny
Zapalenie spojówek oka może mieć kilka przyczyn. Może być spowodowane przez wirusy, bakterie lub alergie.
Wirusowe zapalenie oka
Wirusowe zapalenie oka jest najczęstszym rodzajem zapalenia spojówek. Jest wyjątkowo zaraźliwe i często rozprzestrzenia się w szkołach i innych zatłoczonych miejscach. Typowo powoduje pieczenie, zaczerwienienie oczu oraz wodnistą wydzielinę. Najczęściej jest spowodowane przez wirusy odpowiedzialne za objawy przeziębienia, takie jak katar i ból gardła. Może być również wywołana przez inne wirusy, takie jak wirus opryszczki, ospy czy różyczki. Wirusowe zapalenie spojówek zwykle ustępuje samoistnie w ciągu kilku tygodni, ale w cięższych przypadkach mogą być zalecane leki przeciwwirusowe.
Bakteryjne zapalenie oka
Bakteryjne zapalenie spojówek jest kolejnym częstym czynnikiem. Podobnie do wirusowego zapalenia spojówek, jest również bardzo zaraźliwe i może być wywołane przez różne rodzaje bakterii. Objawia się bólem oraz zaczerwienieniem oczu. W przypadku ropnego zapalenia spojówek, bakterie prowadzą do wydzielania ropnej substancji z oka. Często bakterie w oku powodujące zapalenie spojówek są tymi samymi, które wywołują anginę. Bakteryjne zapalenie spojówek może wymagać leczenia antybiotykami, w zależności od ciężkości objawów. Niewłaściwe czyszczenie i użytkowanie soczewek kontaktowych może zwiększać ryzyko bakteryjnego zapalenia spojówek. Dowiedz się więcej o prawidłowej pielęgnacji soczewek i postawach ich noszenia.
Alergiczne zapalenie oka
Alergiczne zapalenie spojówek jest wynikiem reakcji alergicznej na różne alergeny, takie jak pyłki, sierść zwierząt, dym tytoniowy, chlor w basenach czy spaliny samochodowe. W przeciwieństwie do zapalenia wirusowego i bakteryjnego, alergiczne zapalenie spojówek nie jest zakaźne. Objawia się bardzo swędzącymi, czerwonymi i łzawiącymi oczami, a powieki mogą stać się opuchnięte. Kontrolowanie tego rodzaju zapalenia spojówek jest często możliwe za pomocą kropli do oczu przeciwalergicznych.
Zapalenie spojówki oka – objawy
Jak rozpoznać zapalenie spojówek? Objawy zapalenia gałki ocznej mogą się różnić w zależności od przyczyny (wirusowej, bakteryjnej, alergicznej) oraz indywidualnych uwarunkowań pacjenta. Najczęściej spotykane symptomy to:
- Zaczerwienienie oczu – jedna z najbardziej charakterystycznych oznak zapalenia spojówek, które może dotyczyć jednego lub obu oczu.
- Świąd – uczucie swędzenia oczu jest szczególnie typowe dla zapalenia spojówek alergicznego.
- Uczucie obecności ciała obcego – wrażenie, jakby coś znajdowało się w oku, często opisywane jako uczucie piasku pod powiekami.
- Wydzielina w jednym lub w obu oczach – zazwyczaj przy zapaleniu bakteryjnym pojawia się gęsta, żółta ropa. W nocy tworzy skorupę, która może uniemożliwiać otwarcie oka lub oczu rano.
- Ból oczu – ból jest częściej obserwowany w przypadku zapalenia bakteryjnego.
- Zwiększone łzawienie – nadmierna produkcja łez jest typowa dla stanów zapalnych oka.
- Obrzęk powiek – powieki mogą być opuchnięte, zwłaszcza rano.
- Zamglone lub niewyraźne widzenie – w niektórych przypadkach zapalenie spojówek może prowadzić do czasowego pogorszenia jakości widzenia.
- Wrażliwość na światło (fotofobia) – nadwrażliwość na światło to częsty objaw, szczególnie w ostrym zapaleniu spojówek.
Objawy te mogą wskazywać na różne formy zapalenia spojówek, dlatego ważne jest, aby skonsultować się z lekarzem w celu postawienia dokładnej diagnozy i rozpoczęcia odpowiedniego leczenia.
Jak leczyć zapalenie spojówek?
Głównymi celami leczenia zapalenia spojówek jest:
- Poprawa komfortu pacjenta i łagodzenie symptomów.
- Zapobieganie szerzeniu się infekcji w przypadkach zakaźnych zapaleń spojówek.
- Redukcja intensywności infekcji lub stanu zapalnego.
Właściwe leczenie zapalenia spojówek zależy od jego przyczyny:
- Wirusowe zapalenie spojówek – głównie polega na łagodzeniu objawów. Zaleca się stosowanie sztucznych łez, czyszczenie powiek wilgotną ściereczką oraz stosowanie zimnych lub ciepłych okładów kilka razy dziennie. W większości przypadków antybiotyki nie są potrzebne, ponieważ zapalenie jest zwykle wirusowe. Leczenie trwa zazwyczaj około 2 do 3 tygodni. W cięższych przypadkach, gdy zapalenie jest spowodowane przez wirus opryszczki, mogą być zalecane leki przeciwwirusowe.
- Bakteryjne zapalenie spojówek – w przypadku infekcji bakteryjnej oka, lekarz może zalecić krople do oczu zawierające antybiotyki. Antybiotyki są skuteczne tylko przeciw bakteryjnym infekcjom spojówek, a nie wirusowym czy alergicznym.
- Alergiczne zapalenie spojówek – w przypadku alergicznego zapalenia spojówek, lekarz może przepisać różne typy kropli do oczu. Dostępne są także wersje bez recepty. Zmniejszenie ekspozycji na alergeny może również złagodzić objawy.
- Ogólne zalecenia – niezależnie od przyczyny, zaleca się przerwanie noszenia soczewek kontaktowych do czasu poprawy stanu oczu. Warto również zastąpić wszelkie produkty do pielęgnacji soczewek i makijaż oczu, które były używane przed chorobą.
Ostre zapalenie spojówek – kiedy zaczyna być poważnie?
Zapalenie spojówek zwykle jest łagodną dolegliwością i nie powoduje poważnych komplikacji. Jednakże w niektórych przypadkach może wymagać opieki medycznej. Należy skonsultować się z lekarzem, jeżeli:
- Objawy są szczególnie ciężkie lub nasilają się, między innymi silne zaczerwienienie, ból oczu lub światłowstręt.
- Występuje znaczące zamglone widzenie lub utrata widzenia.
- Widoczna jest intensywna wydzielinę ropna, a nawet krwawienie z oka.
- Objawy nie ustępują lub wręcz nasilają się pomimo stosowania leczenia.
Zapalenie spojówek u dzieci i niemowląt
Zapalenie spojówek jest dość powszechnym schorzeniem ocznym, które może wystąpić w każdym wieku, w tym u niemowląt i dzieci. Chociaż nie jest to bardzo częste u najmłodszych, u zaledwie około 2% niemowląt rozwija się zapalenie spojówek w pierwszym miesiącu życia. W momencie, gdy do niego dojdzie, może być spowodowane przez infekcje nabyte podczas porodu. U starszych niemowląt, przyczynami mogą być wirusy odpowiedzialne za przeziębienie, bakterie skórne lub drażniące substancje w oku. Większość przypadków zapalenia spojówek u niemowląt jest samoograniczająca się lub łatwa w leczeniu, ale w rzadkich przypadkach infekcja może się rozprzestrzenić i zagrażać życiu.
Istnieją trzy główne przyczyny zapalenia spojówek u niemowląt: infekcje wirusowe, infekcje bakteryjne oraz ekspozycja na drażniące substancje, takie jak dym czy balsamy. W przypadku bakteryjnego przyczyną mogą być bakterie skórne. Z kolei wirusowe zapalenie spojówek u niemowląt może być wywołane przez wirus opryszczki, przeniesiony z kanału rodnego lub opryszczkowych zmian skórnych, a w rzadkich przypadkach może wymagać hospitalizacji. Co więcej, alergiczne zapalenie spojówek, choć powszechne u dzieci i dorosłych, jest rzadkie u niemowląt poniżej 12. miesiąca życia.
W leczeniu bakteryjnego zapalenia spojówek zwykle stosuje się antybiotyki miejscowe, aby oczyścić wydzielinę i zmniejszyć zakaźność. W przypadku wirusowego zapalenia spojówek nie ma specyficznego leczenia; organizm sam zwalcza infekcję. Istotne jest, aby rodzice i opiekunowie unikali przypadkowego pogorszenia stanu lub rozprzestrzenienia infekcji, między innymi przez właściwą higienę rąk. Należy też unikać dzielenia z dzieckiem ręczników czy pościeli i dezynfekować przedmioty często dotykane przez niemowlęta.
Ważne jest, aby niezwłocznie skonsultować się z pediatrą lub udać się do szpitala, jeśli zauważysz takie objawy, jak uraz oka, trudności z otwieraniem oczu, silna wrażliwość na światło czy pęcherze skórne wokół oka.
Zapobieganie zapaleniu spojówek – praktyczne porady
Zapalenie spojówek, zarówno wirusowe, jak i bakteryjne, jest wysoce zakaźne, ale można znacząco ograniczyć ryzyko rozprzestrzeniania się stanu zapalnego oka poprzez następujące zachowania:
- Myj ręce regularnie – używaj mydła i ciepłej wody, myjąc ręce co najmniej przez 20 sekund, szczególnie przed i po kontakcie z oczami lub stosowaniu kropli. Jeśli mydło i woda nie są dostępne, użyj środka do dezynfekcji rąk zawierającego co najmniej 60% alkoholu.
- Unikaj dotykania i tarcia oczu – tarcie może pogorszyć stan lub przenieść infekcję na drugie oko.
- Dbałość o czystość otoczenia – regularnie pierz poszewki na poduszki, ręczniki i pościel w gorącej wodzie z detergentem.
- Unikaj noszenia soczewek w trakcie choroby – przerwij noszenie soczewek kontaktowych do czasu wyzdrowienia i śledź instrukcje lekarza dotyczące ich czyszczenia i przechowywania.
- Unikaj dzielenia się osobistymi przedmiotami – nie dziel się przedmiotami takimi jak ręczniki, makijaż oczu, szczoteczki do makijażu czy soczewki kontaktowe z innymi.
- Szczepienia – szczepienia mogą zapobiegać niektórym infekcjom, które są związane z zapaleniem spojówek, takie jak odra, ospa wietrzna czy półpasiec.
Bibliografia:
- Medical News Today, What is infective conjunctivitis, or pinkeye?, 2023.
- Gudgel, D. T., Quick home remedies for pink eye., 2019.
- American Academy of Ophthalmology, Conjunctivitis: What is pink eye?
- Centers for Disease Control and Prevention, Conjunctivitis (pink eye), 2021.
